Eylül ayı, intiharı önleme farkındalığını artırmak amacıyla dünya çapında anma etkinliklerinin düzenlendiği İntiharı Önleme Ayı olarak kabul edilir. Her yıl dünya genelinde intihar sonucu hayatını kaybeden milyonlarca kişi için farkındalık yaratmak, toplumların ruh sağlığı sorunlarını daha iyi anlaması ve daha fazla insanın yardım almasını sağlamak adına hayati bir adımdır.
Bu yazıda, intiharın arka planındaki psikolojik süreçler, bilimsel gerçekler, istatistikler ve destek olma yollarını inceleyeceğiz.
İntiharın Gerçekleri ve İstatistikler
İntihar, küresel sağlık krizi haline gelmiş bir meseledir. Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, her yıl dünya genelinde 800,000'den fazla kişi intihar sonucu hayatını kaybediyor. Bu, her 40 saniyede bir insanın yaşamına son vermesi anlamına gelir. Üstelik intihar, 15-29 yaş arası gençler için en büyük ikinci ölüm nedeni olarak kabul edilmektedir.
Dünya genelinde intihar, 10. en büyük ölüm nedeni olarak kaydedilmiştir ve özellikle gençler arasında hızla artan bir sorun olarak öne çıkmaktadır. Ancak her ne kadar bu veriler ürkütücü olsa da, bu ölümlerin çoğu önlenebilir. Bu nedenle, farkındalık yaratmak ve bireyleri desteklemek büyük önem taşır.
İntihara Yol Açan Faktörler
İntiharın arkasında yatan nedenler karmaşıktır ve çoğu zaman birden fazla faktörün birleşiminden kaynaklanır. Ancak, bilimsel çalışmalar intihar düşüncelerine ve girişimlerine yol açan en yaygın nedenler arasında şunları öne çıkarmaktadır:
1. Yalnızlık ve İzolasyon Hissi: Bir kişinin kendisini yalnız hissetmesi, sosyal bağlarını yitirmesi ve çevresinde kimseye güvenememesi, intihar düşüncelerinin gelişmesinde büyük bir risk faktörüdür. Özellikle pandemi gibi zor zamanlarda bu izolasyon daha da belirgin hale gelmiştir.
2. Kendini Yük Hissetmek: Birçok kişi, sevdiklerine ya da topluma karşı bir yük olduğunu düşünür. Bu yük hissi, kişinin kendine olan değerini düşürerek intihar düşüncelerini tetikleyebilir. Yapılan araştırmalar, bu tür algıların intihar riskini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir.
3. Umutsuzluk: Umutsuzluk hissi, kişinin gelecekte hiçbir şeyin düzelmeyeceğini düşünmesine neden olur. Araştırmalara göre, *umutsuzluk hissi, intihar girişiminde bulunan kişilerin %70'inde belirleyici bir faktördür*.
Bilimsel Gerçekler: Beyin ve İntihar
İntihar girişimlerinin arkasındaki biyolojik ve psikolojik süreçler de son yıllarda daha fazla aydınlatılmıştır. Beyinde serotonin seviyelerinin düşük olması, depresyon ve intihar düşünceleriyle doğrudan ilişkilendirilmiştir. Serotonin, ruh halini düzenleyen bir nörotransmitterdir ve eksikliği, kişinin daha fazla riskli davranışlar sergilemesine yol açabilir.
Fiziksel ağrı ve ruhsal acı beyin tarafından benzer şekilde algılanır. Beyin görüntüleme çalışmaları, depresyon ve umutsuzluk hissi yaşayan bireylerin beyinlerinde, fiziksel ağrı sırasında aktif olan bölgelerin aktif olduğunu göstermiştir. Bu da ruhsal acıların fiziksel acılar kadar gerçek ve yıkıcı olabileceğini ortaya koymaktadır.
İntiharı Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
İntiharı önlemek için, toplumsal düzeyde farkındalık yaratmanın yanı sıra bireysel destekler de büyük önem taşır. Peki, bireysel düzeyde intihar riskini nasıl azaltabilir ve sevdiklerimize nasıl yardımcı olabiliriz?
1. Destekleyici olun: Sevdiklerinizle düzenli iletişim halinde olmak, onların yalnızlık hissini azaltabilir. Özellikle zor zamanlarda yanlarında olduğunuzu hissettirin.
2. Yardım Almaya Teşvik Edin: İntihar düşüncelerine sahip bir kişiyle konuşmak zor olabilir, ancak profesyonel yardım alması için onu teşvik etmek önemlidir. Terapistler, psikologlar ve kriz hatları bu süreçte büyük destek sağlayabilir.
3. Kırmızı Bayrakları Tanıyın: İntihar düşünceleri olan kişiler genellikle yalnızlık, umutsuzluk ya da kendilerini yük hissetme gibi belirtiler gösterebilir. Bu belirtileri tanımak, erken müdahale edebilmek için kritiktir.
4. Suçluluk veya Zayıflık Olarak Görmeyin: Ruh sağlığı sorunları yaşayan bir kişiye "güçsüz" ya da "dikkat çekmeye çalışıyor" gibi düşüncelerle yaklaşmak, durumu daha da zorlaştırabilir. Onları yargılamadan dinlemek, en iyi destek yollarından biridir.
Destek ve Yardım Kanalları
İntihar riski taşıyan bir kişiyi fark ettiğinizde, gecikmeden harekete geçmek önemlidir. Çoğu ülkede, intiharı önleme ve kriz müdahalesi için çeşitli yardım hatları ve kuruluşlar bulunmaktadır. Bu kaynaklar, bireylerin duygusal zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmak için 7/24 hizmet sunar.
- Türkiye’de: ALO 183 Sosyal Destek Hattı
- Dünya çapında:Befrienders Worldwide (Befrienders.org) gibi uluslararası kuruluşlar
İntihar, dünya çapında büyük bir krizdir, ancak bu durumun önüne geçmek mümkün. Farkındalık yaratmak, sevdiklerimize destek olmak ve onları yalnız olmadıklarını hissettirmek, atılacak en önemli adımlardandır. İntihar düşüncelerinin geçici olduğunu ve yardım alarak bu duygularla başa çıkılabileceğini hatırlatmak hayati önem taşır.
İntiharı Önleme Ayı'nda hep birlikte daha bilinçli adımlar atarak ruhsal sağlık sorunlarıyla mücadele edenlerin sesini duyurabilir ve hayatlarını kurtarmaya yardımcı olabiliriz.
Elif Suna Özbay
---
Kaynaklar:
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO) İntihar Raporu
- CDC (Centers for Disease Control and Prevention)
- The National Institute of Mental Health (NIMH)
---
Kommentare